Wie wordt getroffen door PFAS?

Het lijkt alsof deze eeuwige chemicaliën overal inzitten, maar wie wordt er eigenlijk aan blootgesteld en door beïnvloed? We stellen alle vragen over PFAS. Maar om de vraag te beantwoorden wie er eigenlijk allemaal aan is blootgesteld is heel lastig te beantwoorden. Een grootverbruiker van PFAS stelde exact dezelfde vraag, na het tientallen jaren gebruikt te hebben in veel van hun producten. Maar ze konden niemand in de buurt vinden die deze chemicaliën nog niet in zijn of haar bloed had, dus zochten ze verder en verder totdat ze uiteindelijk over de hele wereld hebben onderzocht. En zelfs toen kwamen nog steeds alle bloedtests terug met een positief resultaat op deze eeuwige chemicaliën in het bloed. Dus om een onbesmet bloedmonster te vinden, moesten ze naar een bijzondere plek, terug in de tijd. Ze moesten een bloedafname vinden van vóór de productie van PFAS in de jaren 40 en 50, afkomstig van iemand die er niet aan was blootgesteld.

Deze chemicaliën zijn minder dan 100 jaar oud en ze zijn nu letterlijk overal, maar sommige mensen worden er in grotere mate aan blootgesteld, zoals brandweerlieden, mensen die dicht bij de fabrieken wonen, militairen, bouwvakkers. Eigenlijk gewoon een snel groeiende lijst. En dan hebben we het nog niet eens gehad over dieren en de natuur. Dus nu hebben we nieuwe vragen die we wereldwijd zouden moeten stellen, zoals wat is dit spul eigenlijk en moeten we ons zorgen maken?

Hoeveel PFAS is te veel?

Soms kan een klein beetje heel veel zijn. Toen we leerden waarom PFAS slecht is voor mens en planeet, bleven we onszelf afvragen hoeveel te veel is. Volgens het onderzoek is het niet veel. Als het aankomt op drinkwater is een veilige hoeveelheid PFAS in principe geen PFAS, in ieder geval zo dicht bij nul dat het net zo goed niets kan zijn. Ter vergelijking, als je het echte getal wilt weten, de maximale verontreiniging is vier deeltjes op een biljoen (met een b of 1 miljoen x 1 miljoen). Ja, je leest het goed. Dat is zó weinig, dat het moeilijk is om te bevatten.

In context: één deeltje per biljoen is het equivalent van één druppel in de bassins van 20 Olympische zwembaden bij elkaar. Laat dat even bezinken, of doe eigenlijk ook maar niet, want meer dan vier van die druppels in al die 20 zwembaden bij elkaar is al te veel. Maar als het zo giftig is, zou het doel dan niet nul moeten zijn? Dat voelt niet zo, want ze maken nog steeds PFAS. En niet per druppel, maar per vat (1 vat = 635.880 druppels). En al deze vaten met nieuwe, eeuwige chemicaliën die worden gemaakt worden over de hele wereld verscheept, omdat veel mensen nog steeds denken dat ze ze nodig hebben in hun producten om ze vuil- en waterafstotend te maken. Maar doen ze dat? Terwijl de wereld worstelt met het terugdraaien van alle schade die deze kleine "druppels" kunnen aanrichten, moeten we er in de eerste plaats voor zorgen dat ze helemaal niet gebruikt worden in nieuwe producten.

Ook al is het maar een klein beetje, kleine dingen kunnen een bijdrage leveren aan een groot geheel. En toen we terugkwamen op de vraag hoeveel PFAS te veel is, nou, we hebben niet eens de moeite genomen om ons in de wiskunde te storen en allerlei berekeningen te gaan maken. We hebben gewoon nul gemaakt van het antwoord.

Waarom worden PFAS dan nog steeds gebruikt?

Het is makkelijk om terug te kijken en je af te vragen wat mensen dachten. We stellen allemaal vragen over PFAS, dus waarom is dit spul überhaupt uitgevonden? Door de jaren heen hebben we een gewoonte ontwikkeld om echt gevaarlijke dingen te gebruiken voor behoorlijk stomme dingen, totdat we erachter kwamen hoe slecht ze voor ons zijn. Röntgenfoto's werden bijvoorbeeld gebruikt zodat mensen hun schoenen niet uit hoefden te doen tijdens het shoppen naar nieuwe schoenen. Ze lieten gewoon een röntgenfoto maken van hun voet. Geen veiligheidsuitrusting of niks dergelijks.

Radium werd voor van alles gebruikt, van glazen tot lichtgevende wijzers van horloges, omdat we het mooi vonden dat het oplichtte in het donker. Mensen deden expres een radioactieve isotoop om hun pols. En asbest? Nu weten we dat het longkanker kan veroorzaken. Het is supergevaarlijk. Maar voordat we dat wisten, gebruikten we het voor talloze dingen, van isolatie tot naar beneden dwarrelende nepsneeuw. Dat was gewoon asbest.

Uiteindelijk kwamen we erachter hoe gevaarlijk deze dingen zijn en stopten we met het gebruiken ervan voor niet-essentiële doeleinden. Toen moesten we heel hard werken om al die rotzooi en schade op te ruimen die ze over de hele wereld hadden veroorzaakt. Maar veel wetenschappers denken dat PFAS veel gevaarlijker en schadelijker zou kunnen zijn dan al die andere, vanwege hoe wijdverspreid en hardnekkig deze chemische verbindingen zijn. Het zit niet alleen in schoenen, kleding en sprays voor waterafstotende eigenschappen, het zit ook in de anti-aanbaklaag van pannen, bakpapier, cosmetica, smeermiddelen voor bijvoorbeeld de fietsketting, tapijt en voedselverpakkingen. Allemaal consumentenproducten die we veel gebruiken.

Veel mensen zullen terugkijken op het gebruik van al deze eeuwige chemicaliën in van alles en zich afvragen wat men toen dacht. Maar wat nu belangrijk wat nu belangrijk is, is dat we vooruitkijken en ons afvragen: hoe kunnen we dit gaan oplossen?

Wat zijn PFAS?

PFAS, of moeilijker gezegd poly- en perfluoralkylstoffen, zijn uiterst persistente, door de mens gemaakte chemicaliën die in heel veel producten worden aangetroffen en heel, heel, heel lang blijven hangen, vandaar de bijnaam 'forever chemicals'. PFAS kan zich makkelijk verspreiden en ophopen in het lichaam, wat ze schadelijk maakt voor de gezondheid van mens en dier. Ze kunnen problemen geven voor het immuunsysteem, voortplanting en zijn mogelijk zelfs kankerverwekkend.

Bekijk de video

Ga je ook voor PFAS-vrij?

Wij begrijpen dat het op dit moment nog heel lastig is om te gaan voor een volledig PFAS-vrij leven. Je hebt er tenslotte ook nog geen volledige grip en invloed op. Maar door je er al bewust van te zijn wat PFAS is en welke gevolgen het kan hebben, heb je al een eerste en heel belangrijke stap gezet. Hiermee hebben wij ook al het doel van deze pagina bereikt: mensen ervan bewust maken. Een tweede stap die je kunt zetten is erop te letten als je nieuwe producten gaat aanschaffen. Zijn ze PFAS-vrij en zo niet, is er wellicht een goed alternatief? En een derde stap is je omgeving zich er bewust van laten worden. Vertel het verder!

Elke stap brengt ons dichterbij een wereld zonder nieuwe 'forever chemicals'. Bedankt voor alles wat je doet om dit te bereiken.